نمادهای شاخص ساز بورس و هر آنچه که باید در مورد آنها بدانید

نگارش توسطفاطمه محمدجانی

بررسی توسط-

بروزرسانی در19 اردیبهشت 1403

نمادهای شاخص ساز بورس و هر آنچه که باید در مورد آنها بدانید

سرمایه‌گذاران حوزه‌های بورسی برای داشتن عملکردی مناسب در این بازار، نیازمند طیف وسیعی از اطلاعات می‌باشند. این اطلاعات شامل: حجم و ارزش معاملات، بهای تمام شده، روند قیمت یا بازدهی سهام شرکتها و ... می باشد. از دیگر اطلاعات ارزشمند در این بازار، می توان به شاخص بورس که اعضای اصلی آن نمادهای شاخص ساز هستند، اشاره نمود. اهمیت اصلی این نمادها در تأثیر آنها بر روند حرکتی شاخص کل بازار می باشد. در ادامه شما را با مفهوم شاخص و سپس نمادهای شاخص ساز به طور کامل آشنا می سازیم.

تعریف شاخص و معرفی انواع آن

پیش از توضیح نمادهای شاخص ساز ، لازم است ابتدا با مفهوم شاخص و انواع آن آشنا شوید. شاخص در لغت به معنای عددی است که ارزش گروهی از اقلام وابسته به یکدیگر را در یک بازه زمانی به صورت میانگین بیان می کند. در واقع، با استفاده از شاخص می توان تغییرات یک یا چند متغیر را در طول یک دوره زمانی مشخص، بررسی نمود.

به طور کلی در بازار بورس و اوراق بهادار 9 شاخص مهم و شناخته شده وجود دارد که عبارتند از:

شاخص کل قیمت (TEPIX)
شاخص هم وزن
شاخص بازده نقدی (TEDIX)
شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)
شاخص صنعت و شاخص مالی
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
شاخص بازار اول و بازار دوم
شاخص ۵۰ شرکت برتر
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

در این مقاله با توجه نیاز موضوع، تنها به تعریف شاخص کل می پردازیم. سایر این شاخص ها نیز به طور کامل و با ذکر جزییات آنها در مقاله آشنایی با مفهوم شاخص در بورس گردآوری شده است.

شاخص کل و وابستگی آن به شرکت های بزرگ بورسی

شاخص کل قیمت، معرف تغییرات سطح عمومی قیمت در کل بازار می باشد و افزایش یا کاهش قیمت سهام را به صورت میانگین بیان می کند. این شاخص دربرگیرنده تمامی شرکتهای پذیرش شده در سازمان بورس و اوراق بهادار می باشد. مقدار این شاخص تحت تاثیر عوامل مختلفی تغییر می کند که عبارتند از:

افزایش سرمایه در یک شرکت از محل آورده نقدی سهامداران
تغییر تعداد شرکتهای فعال در بازار بورس اوراق بهادار
بسته شدن سهم به علت برگزاری مجامع یا شفاف سازی (در این حالت، قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی آن سهم در روند محاسبه شاخص در نظر گرفته می شود)
وزن شرکتها (سرمایه و تعداد سهام آنها)

همانطور که گفته شد، در محاسبه شاخص کل، وزن شرکتها عاملی تأثیرگذار می باشد؛ به این صورت که شرکتهای بزرگ با ارزش معاملات بالای خود نسبت به شرکتهای کوچکتر، تأثیر بیشتری در روند محاسبه آن خواهند داشت. سهام این شرکتهای بزرگ با عنوان نمادهای شاخص ساز شناخته می شوند. بنابراین می توان گفت نوسانات شاخص کل تا حد زیادی به نمادهای شاخص ساز بستگی دارد.

تعریف نمادهای شاخص ساز

همانطور که گفته شد، شرکتهایی که ارزش بازاری بالایی دارند، بر شاخص کل تأثیر بیشتری خواهند داشت. این شرکتها از حجم معاملات و نقدشوندگی بالایی برخوردار می باشند. در واقع، کاهش قیمت آنها شاخص کل را تحت تأثیر قرار داده و این شاخص نیز با کاهش روبرو خواهد شد. افزایش آن نیز به همین صورت تأثیر خود را اعمال می کند.

به این قبیل شرکتها که افزایش یا کاهش آنها در روند شاخص کل مؤثر می باشد، شرکتهای شاخص ساز گفته می شود. نماد این شرکتها نیز تحت عنوان نمادهای شاخص ساز شناخته می شوند. اغلب شرکتهای بزرگ پذیرش شده در بورس با عنوان شاخص سازهای بازار محسوب می شوند.

نمادهای شاخص ساز و اهمیت بررسی آنها

نماد شرکتهای بزرگ بورسی به دلیل تأثیر بالای آنها بر شاخص کل در روند کلی بازار نیز تأثیرگذار می باشند؛ به طوری که منفی شدن چندین نماد این شرکتها می تواند وضعیت بازار را نیز وارد فازی کاهشی نماید. از این رو، لازم است فعالان حوزه بورس همواره نوسانات این نمادها را مورد توجه خود قرار دهند.

بعنوان مثال، در روزهای اخیر، عامل اصلی درجا زدن شاخص کل، منفی شدن تعدادی از شاخص سازها می باشد که به این صورت وضعیت کلی بازار را نیز تحت تأثیر خود قرار داده اند. در وضعیت فعلی، این شرکتها همچون مانعی، ادامه حرکت شاخص کل را مختل کرده و سایر سهم های بازار نیز در نتیجه وضعیت منفی آنها، توان رشد را نخواهند داشت. این امر اهمیت بررسی نمادهای شاخص ساز را نشان می دهد؛ چرا که تمامی انتخابهای شما در بازار به دلیل منفی بودن تعدادی از آنها میزان سود مورد نظر شما را تأمین نخواهد ساخت.

تشکیل سبد سهام با توجه به وضعیت نمادهای شاخص ساز

نمادهای شاخص ساز ، تأثیر خود را به صورت مستقیم بر روی شاخص کل خواهند گذاشت. از این رو، در وضعیتی که شاخص کل صعودی و مثبت باشد، می توان یک یا چندین نماد از این شرکتهای بزرگ را در سبد خود جای داد؛ چرا که اغلب آنها در وضعیت مناسبی قرار دارند که شاخص کل نیز صعودی شده است.

زمانی که شاخص کل، روندی نزولی در پیش گرفته باشد، وضعیت به گونه ای دیگر خواهد بود. در این شرایط، توصیه می شود سهامداران خرید سهام صنایع کوچکتر را در اولویت خود قرار دهند. البته باید توجه داشت که در شرایط نزولی بودن شاخص، معاملات بازار به طور کلی با ریسک بیشتری همراه خواهد بود. در این مواقع، سعی کنید حجم زیادی از سرمایه خود را به معاملات اختصاص ندهید.

نحوه دسترسی به لیست نمادهای شاخص ساز

برای شناسایی نمادهای شاخص ساز ، می بایست به لیست این نمادها دسترسی پیدا کنید. این شرکتها براساس معیارهای مختلفی دسته بندی می شوند. از جمله مهمترین آنها می توان به تعداد برگه سهام و ارزش بازاری آنها اشاره نمود. لیست کامل این شرکتها را می توانید در سایت tsetmc.com مشاهده نمایید. با کلیک نمودن بر روی تصویر زیر می توانید اسامی بروز این شرکتها را مشاهده نمایید.

اسامی شرکتهای بزرگ بورسی

تاثیرات گمراه کننده شرکتهای بزرگ در روند شاخص کل

در شرایط خاص، از جمله بعد از انتشار اخبار مهم سیاسی، توجه صرف به شاخص کل، اطلاعات درستی در اختیار معامله گران قرار نمی دهد. در واقع، این اخبار با تأثیر بر روی نمادهای شاخص ساز ، شاخص کل را با تغییراتی خلاف واقع مواجه می سازند. از این رو، ممکن است در شرایط منفی بازار، شاخص کل متأثر از وضعیت مثبت شاخص سازهای خود، روندی صعودی از خود نشان دهد.

برای جلوگیری از این اتفاقات، استفاده از شاخص هم وزن در روند تحلیلات پیشنهاد می شود. در محاسبه شاخص هم وزن، کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بازار بورس با وزنی یکسان در نظر گرفته می شوند. در واقع، در روند محاسبه این شاخص برخلاف شاخص کل، وزن و اندازه شرکتها تأثیرگذار نمی باشد. از این رو، به طور معمول شاخص هم وزن، وضعیت بازار را بصورت بهتری نمایان می سازد.

از دیگر تاثیرات گمراه کننده شاخص سازها بر روند شاخص کل، می توان به معاملات بلوکی اشاره کرد. این نوع معاملات (که بدون محدودیت حجم و قیمت انجام می گیرند) در نمادهای شاخص ساز ، شاخص کل را تحت تأثیر خود قرار می دهند. از این رو، برای دستیابی به تحلیلهای دقیق تری از وضعیت بازار، پیشنهاد می شود شاخص هم وزن نیز مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که انجام این معاملات بر شاخص هم وزن تأثیرگذار نمی باشند.

پیشتازان شاخص ساز همیشگی بازار

از ابتدای سال 1399، شاخص کل رشدی 71 درصدی را پشت سر گذاشته است. این رشد لزوماً به معنای سودآور بودن تمامی شرکتهای بورسی نیست. به عبارتی، گزارشات بازار نشان می دهد که از مجموع 553 نماد فعال در بازار، تنها 157 نماد رشدی بیشتر یا برابر با شاخص کل بورس را تجربه کرده اند. در نتیجه 72.2% از کل بازار که معادل تعداد 396 نماد فعال در بازار است، به این میزان رشد دست نیافته اند.

در این بررسی ها، به طور معمول نماد شرکتهای بزرگ بورسی در صدر فهرست نمادهای با سودآوری بالا مشاهده می شود. از جمله می توان به نماد تاپیکو در صنعت پتروشیمی اشاره کرد که در بازه تقریباً یک ماهه 115% رشد را تجربه کرده است. نماد فارس (از شرکتهای بزرگ با ارزش بالای بازار سرمایه است) نیز با رشدی معادل 99% ارزش بازاری خود را تقریباً دو برابر کرده است.

نماد کاوه در گروه فلزات اساسی و نماد فولاد تحت عنوان دومین نماد بزرگ بازار به ترتیب 88.5 و 87 درصد رشد داشته اند. نمادهایی همچون: فملی، ثفارس، وبانک، خبهمن، وسدید، تبرک و ... نیز از شرکتهای بزرگ با رشدی بیش از 150% به شمار می روند.

به طور معمول، این نمادها به عنوان شاخص سازهای همیشگی بازار شناخته می شوند. در این میان نمادهای خودرو، شستا، خساپا و شپنا نیز از شرکتهای بزرگ مؤثر در روند شاخص کل به حساب می آیند؛ به طوریکه نوسانات چندین مورد از این نمادها می تواند وضعیت شاخص کل را با تغییراتی چشمگیر مواجه سازد.

لیست نمادهای شاخص ساز بازار.

برای دسترسی به لیست شرکتهای شاخص ساز بورس می توانید به سایت tsetmc.com مراجعه نمایید. در این سایت، اسامی بروزرسانی شده شرکتهای بزرگ بورسی، در فهرستی ارائه شده است. در جدول زیر، اسامی این شرکتها را در تاریخ 5 بهمن 1399 مشاهده می نمایید. همچنین با کلیک نمودن بر روی عبارت پایین این جدول، می توانید لیست جدید و بروز شده این شرکتها را مشاهده نمایید. در جدول زیر توجه به دو نکته ضروری است:

نکته 1: در ستون تغییرات این جدول، درصدهای منفی به صورت عدد داخل پرانتز نشان داده شده است.
نکته 2: در این جدول، اسامی شرکتها براساس ترتیب حروف الفبا مرتب شده اند.

در لیست زیر، نمادهای شاخص ساز تاریخ 5 بهمن 1399را مشاهده می‌کنید. برای دسترسی به به اسامی به روز این نمادها بر روی لینک پایین جدول کلیلک نمایید.

نماد	آخرین قیمت	تغییرات	قیمت پایانی	تغییرات	تعداد	حجم	ارزش
اخابر	10,960	(3.86 %)	11,510	(0.96 %)	3,982	26.212 M	302 B
پارس	131,480	(4.43 %)	134,330	(2.36 %)	952	718,825	97 B
پارسان	18,740	(4.79 %)	18,920	(4.06 %)	3,847	26.007 M	492 B
تاپیکو	11,340	(2.49 %)	11,780	(1.29 %)	6,958	58.496 M	689 B
جم	41,220	(3.76 %)	42,020	(1.89 %)	1,573	3.174 M	133 B
حکشتی	19,680	(4.88 %)	20,550	(0.68 %)	14,525	66.701 M	1,371 B
خساپا	2,150	(0. %)	2,210	(2.79 %)	47,318	1.936 B	4,277 B
خودرو	2,630	(1.87 %)	2,730	(1.87 %)	51,472	1.470 B	4,018 B
رمپنا	16,700	(2.52 %)	16,840	(3.38 %)	2,009	15.108 M	254 B
شبندر	21,860	(0.5 %)	21,760	(4.51 %)	20,391	131.750 M	2,867 B
شپدیس	92,900	(0.2 %)	94,940	(0.15 %)	2,595	3.147 M	299 B
شپنا	10,540	(4.98 %)	10,530	(4.88 %)	41,498	614.411 M	6,472 B
شتران	8,680	(4.96 %)	8,650	(4.59 %)	34,016	378.679 M	3,274 B
شستا	22,300	(4.99 %)	21,910	(3.15 %)	70,932	330.597 M	7,243 B
فارس	9,670	(3.09 %)	9,870	(5.22 %)	13,229	79.034 M	780 B
فخوز	13,260	(4.05 %)	13,700	(0.87 %)	9,544	62.763 M	860 B
فملی	11,430	(4.96 %)	11,170	(2.57 %)	38,266	238.362 M	2,663 B
فولاد	11,440	(2.05 %)	11,620	(3.66 %)	34,078	248.089 M	2,882 B
کچاد	19,500	(1.76 %)	20,270	(2.12 %)	5,448	29.269 M	593 B
کگل	17,510	(1.86 %)	17,700	(2.97 %)	3,668	21.941 M	388 B
نوری	57,620	(4.17 %)	59,920	(0.35 %)	8,637	11.442 M	686 B
همراه	27,240	(4.99 %)	27,930	(2.58 %)	2,073	8.832 M	247 B
وامید	38,500	(4.42 %)	39,700	(1.44 %)	720	2.944 M	117 B
وبصادر	2,590	(1.57 %)	2,640	(3.53 %)	21,487	755.065 M	1,997 B
وبملت	3,990	(1.01 %)	4,080	(3.29 %)	18,006	469.774 M	1,917 B
وپارس	3,020	(3.42 %)	3,030	(3.77 %)	15,030	606.580 M	1,837 B
وپاسار	12,210	(0.08 %)	12,400	(1.64 %)	5,792	55.553 M	689 B
وتجارت	2,710	(3.44 %)	2,730	(4.2 %)	36,985	1.284 B	3,506 B
وغدیر	10,870	(2.35 %)	11,030	(3.86 %)	9,855	108.697 M	1,199 B
ومعادن	11,240	(4.95 %)	11,200	(4.58 %)	6,198	74.889 M	B 839

لیست شرکتهای شاخص ساز

سخن آخر

در یک جمع بندی کلی از نمادهای شاخص ساز ، این نمادها که متعلق به شرکتهای بزرگ بورسی می باشند در روند کلی بازار تأثیر بسزایی خواهند داشت. از این رو، توجه به آنها و تأثیر آنها بر شاخص کل، امری ضروری برای فعالیت در بازار سرمایه به شمار می رود. علاوه براین، گفتیم برای جلوگیری از اشتباهات ناشی از تحلیل بر پایه شاخص کل، بررسی شاخص هم وزن پیشنهاد مناسبی خواهد بود.